İlkyardım Ders Notları

KAZA SONUCU OLUŞA YARALANMALAR VE

İLKYARDIM

Yara : Çeşitli nedenlerle vücut dokularının bütünlüğünün bozulması ya da bir kısmının kaybı ile mikroplar için giriş kapısı haline gelmesidir.

 Ezik yaralar : Trafik kazalarında en sık görülen yara çeşididir. Sert kunt cisimlerin darbesi ile meydana gelirler.

Batıcı ve Delici Yaralar : Sivri uçlu kesici cisimlerle meydana gelir. Kanama ve felç yönünden önemlidir.

 Kesik yaralar : Kesici cisimlerle meydana gelen ağrılı ve kanamalı yaralardır. Yara kenarları düzgün ve uzun görünümlüdür.

 Ateşli silah yaralanmaları, hayvan ısırıkları, yanıklar gibi çeşitleri vardır.

YARALANMALARDA GENEL İLK YARDIM KURALLARI

Yaranın dış etkenlerden korunması

 > Yaralı araçtan güvenli bir yere alınmalıdır

> Varsa Öncelikle kanama durdurularak sok ve korna engellenir

> Yara dış etkenlerden korunmalıdır

> Yaralı organ dinlendirilmelidir.

> Yaralı, yara üstte kalacak şekilde sevk edilmeli

Yaraların sarılması ve tespit edilmesi

 

 

 

 

 

> Yaralıya yara kalp düzeyinden üstte olacak şekilde pozisyon verilir

> Çamaşırlar kesilerek çıkarılır.

> Yarada batan cisim varsa çıkarılmaz, kenarları sargı bezi ile desteklenir ve üzeri sarılır.

 

 

 

 

 

>  İç organların göründüğü yaraların üzerine temiz bir bez kapatılır.

>  Kesik yara kenarları birbirine yaklaştırılarak sarılır.

>Ağrı, morluklar İse şişliği gidermek için soğuk uygulama yapılır.

> Yaralı organın hareketsizliği sağlanarak sevk edilir.

ÖNEMLİ BÖLGE YARALANMALARI 

BAŞ YARALANMALARI

Genel olarak trafik kazalarında. Sert bir cismin başa ya da başın sert cisimlere çarpması sonucunda, başta yaralanmalar, kırıklar, beyin sarsıntıları veya kanamaları meydana gelebilir.

 

 

 

 

 

 

Belirtileri

> Bulantı kusma başta şişlik, yara, kanama

> Çöken kırık hırıltılı soluk alma

> Baş ağrısı, baş dönmesi ve göz çevresinde morluk

> Göz bebeklerinde büyüklük farkı

> Kızarmış yüz

> Derinden hissedilen nabız

> Tam veya yarı felç geçici hafıza kaybı

İlkyardım

 

 

 

 

 

 

> Sabit yan yatış pozisyonuna alınır.

> Kan geliyorsa kan gelen kulak altta olacak şekilde yan yatırılır, kanama engellenmez.

> Başa-beyine batan cisim varsa asla çıkarılmaz

> Beyin görünüyorsa üzerine temiz bir bez kapatılır. 

 

 

 

 

 

> Yaralının hası soğuk, vücut sıcak tutulur.

> Beyin kanaması yoksa baş yara üste gelecek şekilde yükseltilir.

> Kısa sürede sevk edilir. En az 12?24 saat hastanede gözetim altında tutulur.

GÖĞÜS YARALANMALARI

Göğüs bölgesinde yüzeysel yaralar olabileceği gibi kaburga kırıkları sonucu kaburganın göğsü delip dışarı çıkması veya akciğere batması nedeniyle akciğer dokusunda harabiyet görülebilir.

Belirtileri

> Solunum güçlüğü, morarma,ağrı

> Ağızdan açık kırmızı, köpüklü öksürükle kan gelmesi

> Kaburga kırığı, batma hissi

 

 

 

 

 

 

 

İlk yardım

> Göğüste delici yara var ise bu delikten hava girmesi temiz bez ya da el ile engellenir.

> Batan cisim çıkarılmaz

> Kapalı göğüs yarası ise soğuk tatbiki yapılır

> Varsa kaburga kırıkları sabitlenir

> Yarı oturuş veya oturuş pozisyonda sevk edilir.

KARIN YARALANMALARI

Trafik kazalarında vurma, çarpma çarpışma altında kalmaya bağlı olarak açık ve kapalı karın yaralanmaları meydana gelir. İç organların dışarı çıkması veya organların patlaması söz konusu olabilir..

Belirtileri

Kapalı karın yaralanmasında

> Karında kızarıklık , morarma

> Karında sertlik,şok ve kramplar

> Kusma bulantı,susuzluk hissi 

Açık karın yaralanmasında

> Gözle görülebilen yara

> İç organların dışarı çıkması

> Kusma bulantı ve ağrı

İlk yardım

> Kapalı karın yaralanması ise soğuk uygulama yapılır

> Açık karın yaralanması ve organ dışarı çıkmamış ise yaranın du­rumuna göre pozisyon verilerek yaranın üzerine temiz sargı bezi kapatılır.

> Eğer organları dışarı çıkmışsa; karın içine sokulmadan yaranın üst kısmına toplanarak temiz ıslak sargı bezi ile kapatılır.

> Yara enine ise

Sırtüstü yatırılarak baş yükseltilirken dizler bükülür.

> Yara boyuna ise

Bacaklar birleştirilerek ayak gergin tutulur.

 

Her iki uygulamada amaç yara kenarlarının  birbirine  yaklaştırılarak daha fazla organın çıkmasını engellemek ve yarayı korumaktır.

> Kesinlikle ağızdan bir şey verilmez, dudakları ıslatılabilir.

> Kısa  sürede sağlık kurumuna gönderilir.

OMURGA YARALANMALARI

Felç olma ihtimalinin yüksek olduğu en tehlikeli yaralanmalardandır. Omurgayı meydana getiren omurların kayması omurga bağlarının yırtılması, omurların kırılması, sinirlerin zedelenmesi ve omuriliğin yaralanması olarak ortaya çıkabilirler. Sıklıkla boyun ve bel omurga bölgelerinde görülür.

Belirtileri

> Yaralanan bölgenin aşağısında duyu kay­bı, hareketsizlik

> Yaralanan yerde yara, şişme olabilir

> Boyun omurga kırıklarında başın Öne sarkması sonucu solunum güçlüğü

İlk yardım

>  Sert zemine sırtüstü yatırılır

>  Solunum kontrol edilir, çene göğüsten uzaklaştırılır.

>  Şok önlenir

> Yaralı hareket ettirilmeden atellenir.

>  Kesinlikle oturtulmamalıdır

YANIKLAR VE YANIK YARALARI

ARAÇ YANGINLARINA KARŞI ÖNEM ALMA SÖNDÜRME

Karayolları Trafik Kanununa göre A1-A2-F sınıfı sürücü belgesi ile kullanılan motosiklet, motor bisiklet, traktör dışındaki tüm araçlarda söndürme cihazı bulundurulmalıdır.

 

 

 

 

 

 

Kazadan sonra yangın ihtimalini ortadan kaldırmak için

>Aracın kontağı kapatılır ya da akünün kutup başları sökülür.

>Aracın çevresi boşaltılarak emniyet alınır

Yangın başlamış durumda ise

>Söndürme cihazı alınarak motordan başlayan bir yangında Önce kaput açılmadan (hava ile teması önlemek İçini motorun alt ve ön kısımlarına sıkılır.Bu işlem bitmeden aracın kaputu açılmaz .

YANIK YARALARI, ÇEŞİTLERİ

Ateş, sıcak su, buhar, kızgın katı cisimler, asit-baz, elektrik akımı, yıldırım, güneş gibi nedenlerle dokularda meydana gelen yaraya YANIK denir. Vücut yüzeyinin %20 sinden daha fazlasının yanması hayati tehlike oluşturur. Bebeklerde bu oran %10 dur. Yanık yüzeyinin genişliği ve derinliği önemlidir.

 

 

 

 

 

Birinci derece yanıklar : Derinin sadece üst tabakası yanmıştır. Deri bütünlüğü bozulmamıştır, gerginlik, ağrı, kızarıklık vardır. İz bırakmayan çok hafif yanıklardır..

 

 

 

 

 

 

İkinci derece yanıklar : Derinin üst ve orta tabakası yanmış, bütünlüğü bozulmuştur. Kılcal damar ve sinir uçları açıkla olabileceğinden fazlaca ağrı vardır. Gerginlik, kızarıklık su dolu kesecikler oluşur.Kısmen iz bırakabilirler.

Üçüncü derece yanıklar : Deri bütünlüğü tümüyle bozulmuştur, kemiğe kadar inebilir, doku ve organlarda kömürleşme görülebileceği gibi derin iz ve sakatlıklara neden olur. Sinir hücrelerinde yandığından çoğu kez ağrı duyusu yoktur, sızıntı şeklinde sıvı akar.

 

 

 

 

 

İlk yardım

> Yaralının üzerine naylon olmayan kalın bir örtü ile başından ayağına doğru örtülerek alevler söndürülür.

> Giysileri deriye yapışmamış ise soğuk su dökülür, kesilerek çıkarılır

> Yanık yerin merkezi ve çevresi soğuk su veya buzla uzun süre soğutulmalı

> Kimyasal maddelerle yanık olmuşsa bol su ile yıkanmalı

> Kesinlikle diş macunu, yoğurt, salça, yumurta akı, tentürdiyot sürülmemelidir.

> 2 ci derece yanıkta su kesecikleri ( Bül ) oluşmuşsa patlatılmamalıdır.

> Yanan yerin üzerine temiz ıslak bez kapatılır

>Bilinci yerinde ise bol su verilir

>Gözdeki yanıklarda soğuk su ile 5?10 dakika yıkanır sonra temiz bir bezle kapatılır

DOKU VE ORGAN BAĞIŞI

Bir hastanın ya da kazazedenin fonksiyonlarını kaybeden organlarının yerine bir başkasından sağlam doku ve organlarının nakledilmesi için verilmesine doku ve organ bağışı, bu amaçla yapılan işlemlere doku ve organ nakli denir.

  Organ bağışı yapmış olan bir kişinin organlarının alınabilmesi için (kan,böbrek hariç) kişinin organ bağışını yasaya uygun yapmış olması ve uzman hekimlerden oluşan bir doktor heyetinin beyin ölümü gerçekleştiğini onaylaması gerekmektedir.

Kan,böbrek, kalp, karaciğer, pankreas, kemik iliği, akciğer, gözün kornea tabakası bağışlanabilen organlar arsındadır.

Ülkemizde en çok bağışlanan kan dır. Kan bağışından sonra böbrek bağısı gelmektedir.

18 yaşından büyük 65 yaşından küçük olanlar. Çocuklarda sile İzin verirse 2 yasından sonra organ ve dokusu alınabilir.

Böbrek hastalıkları, şeker hastalığı, kanser, AİDS, sarılık, ağır iltihabı durumu olanlar organ bağışlayamazlar.

Doku ve organ nakli 29.05.1979 tarih ve 2238 yasa ile düzenlen­miştir. Yasa bir bedel karşılığı doku ve organ alınmasını, satılmasını ve reklâmını yasaklamıştır. Bundan çıkar sağlayanlara ağır para ve 2?4 yıl hapis cezası verilir.

Diyanet İşleri Başkanlığı Din İsleri Yüksek Kurulu'nun 06.03,1980 tarihînde aldığı karardaki koşullara uyulursa dinimize göre bir sakın­cası olmadığı belirtilmiştir.

Görüldüğü gibi organ ve doku bağışının hukuken ve dinen bir sakıncası yoktur

KIRIK - ÇIKIK VE BURKULMALAR

KIRIKLAR

Herhangi bir dış kuvvet ya da çarpma,zorlanma sonucu kemik dokusu bütünlüğünün bozulmasına kırık adı verilir.Kırıklar kemiklerin herhangi bir yerinde meydana gelebilir.

Belirtileri

> Ani şişme, morarma,hassasiyet ve hareket edince ağrı

> Görünüş, sekil bozukluğu

> Kemik uçları oynatıldığında sürtünme sesi

Çeşitleri

Basit  kırık : Kemik uçları deriyi delmemiştir, yara yoktur. Kemik uçları birbirinden fazla ayrılmamıştır.

Açık kırık : Kırılan kernik uçlarından birisi veya ikisi dışarı çıkmıştır, yara ve kanama vardır. Sinirlerde hasar gördüğünden sakatlık riski vardır

Çöken kırık : Yassı kemiklerde görülen kırıktır, (baş kemikleri gibi)

Komplike kırık :Kırılan kemik komşu organa zarar verir. Kaburga kemiklerinin akciğere zarar vermesi gibi.

Parçalı kırık : Kemik birçok yerinden kırılmıştır.

Genel ilk yardım kuralları

> Açık bir kırık ise önce kanama durdurulmalı ve kırık kemik uçları kesinlikle yerinden çıkartılmamalıdır.

> Kırıklı bölge hareketsiz hale getirilmeli.

Kırık kemikleri sabitlemek ve hareket ederek çevre organlara zarar vermesini engellemek amacıyla kullanılan sert cisimlere atel adı verilir.

(Atel kafa, köprücük, kaburga kemiklerinde uygulanmaz)

Önemli Kırıklarda Tespit ve ilk Yardım

Köprücük Kemiği Kırıkları

> Kırık köprücük kemiği taraftaki koltuk altı boşluğu bezle doldurulur

> Her iki köprücük kemiği üzerine katlanmış sargı konur ve koltuk altından bağlanır

> Arkadan 3 cü bağ, 2 sargı arasından geçirilerek 2 omuz aynı düzeye gelinceye kadar gerdirilir ve bağlanır

> Kırık taraftaki kol askıya alınır, kırık iki tarafta da var ise o zaman 2 kolda askıya alınır, (üçgen sargı ile)

> Yaralı oturtularak sevk edilir.

 

 

 

 

 

Kol Kemiği Kırıkları

> Atel koltuk altına konan bezle beraber 2 yerden bağlanır,

> Atellenen kol geniş bir sargı ile karşı taraf koltuk altından bağlanır, kola 90 lik açı verilir.

 

 

 

 

 

 

> Kol üçgen sargı bezi ile askıya alınır,

> Yaralı oturtularak sevk edilir.

 

 

 

 

 

 

 

Ön Kol Kemiği Kırıkları

> İki atel var ise başparmak yukarıda kalacak şekilde kolun iki tarafından atellenir

> Tek atel varsa avuç içi yere gelecek şekilde kol atelin üzerine yerleştirilir Düğümler atelin üzerine gelecek şekilde kol ile atel bağlanır

> Kırık kol 90° açı İle parmak uçları karşı koltuk altına gelecek biçimde üçgen sargı ile askıya alınır veya kol üzerinden ceketin, gömleğin alt ucu kaldırılarak çengelli iğne ile ceketin üst tarafına İğnelenir.

>Yaralı oturtularak sevk edilir

 

 

 

 

 

 

 

Kaburga Kemiği Kırıkları

 

 

 

 

 

 

 

İki türlü tespit işlemi yapılabilir

> Yaralıya derin nefes verdirilerek kırık kaburganın 3 üst, 3 alt kaburgayı da kapsayacak şekilde göğüs üzerine konan sargı sağlam taraf koltuk altında bağlanır

> Koltuk altı bezle desteklenir, sargı kırık taraftaki kol üzerine konur karşı taraf koltuk altında bağlanır

> Kol 45° açı ile parmak uçlar karşı omzu bulacak şekilde askıya alınır,

> Yaralı oturtulur veya yarı oturtulur şekilde sevk edilir.

Omurga Kırıkları

Felç olma ihtimalinin yüksek olduğu kırıklardır

 

 

 

 

 

> Yaralının önce soluk yolunun açık olup olmadığına bakılır,  açık değilse önce solunum yolu açılır

> Yaralı, varsa sırt üstü sert bir tahta veya sedyenin üzerine yatırılarak boyun, bel ve diz altı boşlukları doldurulur

 

 

 

 

 

 

>Yaralının sedyeye yatırılması sırasında 3 kişi gereklidir, 1 cî kişi baş ve boyundan 2 ci kişi sırt ve kalçadan 3 cü kişi ise bacak ve ayak bileğinden tutar, yaralı aynı anda kaldırılmalıdır.

> Boyun omuru kırık ise 4 cü kişi sadece basını tutar.

 

 

 

 

 

 

> Kesinlikle ayağa kaldırılmaz, oturtulmaz, aksi halde felç olabilir

 

 

 

 

 

 

> Hastanın hareketsizliği sağlanarak sedye kesinlikle sedye ile sevk edilir.

 

 

 

 

 

 

Kalça Kırıkları

Omurga kırıklarında uygulanan ilkyardım kalça kemiklerinde de uygulanarak hasta sevk edilir.

Bacak Kemiği Kırıkları

Kırık diz ile kalça arasında ise

Dıştaki atel koltuk altından topuğa kadar uzatılır. 2 ci atel kırık bacağın iç kısmına yerleştirilerek 2 atel ortada bacak kalacak şekilde bağlanır. Sonraİki bacak birbirine bağlanarak sevk edilir.

 

 

 

 

 

 

Kırık diz ile ayak arasında ise

Dıştaki atel kalçadan topuğa kadar uzatılır ve ikinci atel yukarıdaki gibi bağlanarak sevk edilir.

 

 

 

 

 

 

 

Atel bulunamadığında

İki bacak arasındaki boşluk yumuşak malzemeyle doldurularak iki  bacak birbirine bağlanır.

 

 

 

 

 

> Bacak kırığı olan yaralı sırt üstü yatırılarak sedye ile sevk edilmelidir

ÇIKIKLAR

Eklemi oluşturan kemik uçlarının yer değiştirip eklem yüzeylerinin birbirinden ayrılmasına ÇIKIK adı verilir. Hareketli eklem yerlerinde meydana gelir.

 

 

 

 

 

Belirtileri

> Ağrı,şişme ve morarma

> Şekil bozukluğu, vücut simetrisinin bozulması

> Hareketsizlik veya hareket azlığı

> Eklem çukurunda boşluk hissedilmesi.

İlk Yardım

> Çıkan bölgenin hareketsizliği sağlanır ve soğuk uygulaması yapılır

> Kalp düzeyinden üstte tutulmalı ve elastik bandajla sarılmalıdır.

> Vücut sıcaklığı korunarak uygun pozisyonda hekime sevk edilmelidir

BURKULMALAR VE İLK YARDIM

 

 

 

 

 

Eklemlerin aşırı zorlanmasına bağlı olarak eklem bağlarının ve yüzeylerinin zedelenmesine BURKULMA denir. Hareketli eklem yerlerinde meydana gelir

Belirtileri

> Hassasiyet,şişme,morarma ve organ hareketsizliği

İlk Yardım

> Burkulan bölgenin hareketsizliği sağlanır

 

 

 

 

 

> Şişmeyi ve ağrıyı önlemek için ekleme önce 15?20 dakika aralıklarla ilk 12 saat soğuk buz sonra sıcak uygulama yapılmalı,

> Çıkık ve burkulmalarda çıkan ya da burkulan bölge soğuk tutulurken vücudun sıcak tutulmasındaki esas amaç ağrı sonucu oluşabilecek şoku engellemektir