MOTOR VE ARAÇ TEKNİĞİ
Motorun tanımı
MOTORLARIN DIŞINDAKİ ÇALIŞMA SİSTEMLERİ
A- ATEŞLEME SİSTEMİ: Bir motordan beklediğimiz verimi alabilmek için, yakıtın düzgün bir şekilde ateşlenmesi gerekmektedir.Nitekim motordaki verimi tam olarak olabilmek için bu sistemin tam olarak çalışması gerekir.
B- YAKIT SİSTEMİ :Yakıt sisteminin olması gerektiği gibi çalışması motorun yakıt sarfiyatına sebep olmayacağı gibi birde motorda beklenen performansı almamızı sağlayacaktır.
C- YAĞLAMA SİSTEMİ: Birbiri üzerinde çalışan elemanların aşınmasını aşırı ısınmasını önlemek,çalışan elemanların üzerinden kopan parçacıkları taşıyarak optimum çalışma ortamı sağlayan sisteme denir.
D- SOĞUTMA SİSTEMİ: Motorda silindir içinde oluşan ateşleme ve yanma sonucu sıcaklık 1800-2500 C kadar yükselir. Sonuç olarak , bu sıcaklıkta elemanların uzun süreli çalışamayacağını düşünürsek motor içindeki sıcaklığın düşürülmesi gerektiği ortaya çıkacaktır. Soğutma sistemlerinin iki çeşidi vardır.
- Su Soğutmalı
- Hava Soğutmalı
E- MARJ SİSTEMİ: Dizel ve benzinli motorlarda,motorun çalışması için ilk hareketi sağlayan sistemdir.
F- ŞARJ SİSTEMİ: Motor çalıştığı zaman mekanik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştüren sisteme Şarj Sistemi denir.Motorlu araçlarda elektrik ihtiyacını karşılar ve aküyü şarj eder.
A- ATEŞLEME SİSTEMİ
GÖREVİ:Benzinli motorlarda,yanma odasına sıkıştırılmış olan yakıt hava karışımının buji ile ateşlenmesini sağlar
PARÇALARI: Akümülatör, kontak anahtarı, endüksiyon bobini, distribütör, platin, kondansatör, tevzi makarası ile buji ve buji kablolarından oluşur.
1. Akümülatör (Batarya): Elektrik enerjisini bünyesinde depo eden ve gerektiğinde bu elektrik enerjisini araçtaki elektrikli alıcılara gönderir. Görevleri; 
a. Marş motorunun çalışması için gereken elektriği vermek
b. Işık ve özel alıcıları çalıştırmak,
Araçlarda, marş motoru, ateşleme sistemi, aydınlatma sistemi, şarj sistemlerinin
elektrik ihtiyacını karşıladığı gibi, korna , klima, silecekler, radyo vb. gibi çeşitli
alıcılarında elektrik ihtiyacını karşılar.
? Elektrolit: Saf su ve asit karışımından oluşan sıvıdır.
? Akü kutup başları: Akünün üzerinde kurşundan yapılmış pozitif (+) ve negatif (-) kutup başları vardır. Pozitif (+) kutup başı daha kalın ve hafif kahverengi renktedir.
AKÜMÜLATÖRÜN BAKIM VE BASİT ARIZALARI
? Elektrolit seviyesi plakaların 1 cm üzerinde olacak şekilde saf su ile tamamlanır.
? Kutup başları oksitlenmiş ise, sıcak su dökülerek ve zımpara yapılarak temizlenmelidir. Sonra kablolar akünün kutup başlarına sıkıca takılmalıdır.
? Akümülatörün üzerinde toz ve pisliklerin birikmesine izin verilmeden sık sık temizlenmelidir. Bu pislikler akünün deşarj (boşalması) olmasına neden olacaktır. Bu temizlik ılık su ve temiz bir bezle yapılmalıdır.
? Araç üzerinde Elektrik kaynağı yapılacaksa akü kutup başları sökülmelidir. Aksi takdirde şarj dinamosu (alternatör) arızalanır.
? Akünün kutup başları ters bağlanmaması gerekir. Aksi halde Konjektör (regülatör).arızalanır.
? Kışın akümülatörün donmaması için akü tam şarj edilmelidir.
Akünün iki kutup başı herhangi bir metalle birbirine değdirildiğinde kısa devre yaparak patlar.
Akü bakımında akü eleman kapaklarının kapalı, üzerindeki hava alma deliklerinin açık olduğuna dikkat edilmelidir. Her hangi bir yangın veya kısa devre durumunda akü kutup başlarını sökmek gerekir. Sökerken önce (-) sökülür.
?Motor çalışırken ayağımızı gaz pedalından çekince far ışıkları zayıflıyorsa akü zayıflamış olabilir.
? Akümülatörde takviye işlemi ; Aküsü deşarj olmuş bir araçta, başka bir aracın aküsünden yararlanılarak marş yapılmasına takviye işlemi denir. Bunun için iki akü bir birine takviye kablolar ile bağlanmalıdır. Bu işlem (+) kutup (+) ya (-) kutup (-) ye gelecek şekilde paralel bağlantılı olmalıdır. Aracın 12 voltluk aküsüne; 12 voltluk takviye akü paralel bağlanarak takviye işlemi yapılmalıdır.
ÖNEMLİ: Dijital göstergeli araçlarda akü takviyesi yapılamaz, bu araçlar ile otomatik vitesli araçlar çekilerek ve itilerek de çalıştırılamaz. Yapılırsa elektronik göstergelerine ve otomatik vites sistemine zarar verebilir.
2. Kontak Anahtarı :Döndürme hareketi ile devreyi açma- kapama (kesme )özelliği olan elektrikli anahtardır.
Kontak anahtarı,ateşleme konumunda açık bırakılırsa endüksiyon bobini veya platin yanar
3. Endüksiyon Bobini: Akünün l2 voltluk akımın, 15-25 bin volta yükselten devre elemanıdır.
4. Distribütör: Endiksiyon bobininde oluşan yüksek gerilimi ateşleme sırasına göre (1-3-4-2) bujilere dağıtır. Üç elemanı vardır.
a? Platin Açılıp kapanmak suretiyle bobinde yüksek gerilimin oluşmasına yardımcı olur.Platin meme yapmışsa zımpara kağıdı ile temizlenmeli
b? Kondansatör (meksefe): Platinler açılıp kapandığında geçici olarak elektrik akımını depo ederek platini korur. Platinlerin meme yapmasını önler.
c? Tevzi makarası Yüksek voltajın ateşleme sırasına göre bujilere dağıtılmasını sağlar.
5. Bujiler: Distribütörden gelen yüksek voltaj ile daha önce sıkıştırılmış bulunan benzin - hava karışımını ateşler. Buji kurum yaparsa ince zımpara ile temizlenir.
Ateşleme sisteminde üç ayar yapılır; platin ayarı, avans ayarı ve buji ayarları.
Yukarıda belirtilen ayarlar yanlış ise motor tekler, yakıt sarfiyatı artar ve egzozdan siyah renkte duman çıkar, motor çekişten düşer. Buji ve platin belirli km sonunda yenisiyle değiştirilir.
ATEŞLEME SİSTEMİNİN ÇALIŞMASI
Kontak açılıp marşa basıldığın da aküden gelen 12 voltluk akımı platinlerde devresini tamamlar. Platinlerin açılmasıyla endüksiyon bobininde yüksek gerilim 15-25 bin volt oluşur. oluşan yüksek gerilim kablodan distribütöre gelir. Buradan tevzi makarasının yardımıyla ateşleme sırasına göre bujilere gönderilir ve benzin hava karışımı ateşlenmiş olur.Egsozdan siyah duman çıkıyor ise ateşleme sistemi veya yakıt sistemi arızalıdır.
ELEKTRONİK ATEŞLEME SİSTEMİNİN TANITIMI
Elektronik ateşleme sisteminde distribütör ve endüksiyon bobininde bazı yapısal değişikler vardır bu sistem de platin kullanılmamaktadır
Faydaları:
? Yanma daha iyi olduğundan, hava kirlenmesi de az olur.
? Motor daha randımanlı çalışır.
? Düzenli ateşlemeden dolayı tekleme çok aza iner.
Arıza ve Bakım:
-- Kontak anahtarı ateşleme durumunda açık unutulursa ; --Endüksiyon bobini yanar
--Platin yanar
-- Motor sarsıntılı çalışıyor, neden? --Buji kablolarından biri çıkmış
--Yakıtta pislik var.
-- Motor çekişten düşüyor, neden? --Bujiler ayarsız veya aşınmış
--Platin ayarsız.
-- Platin meme yapmış, neden? --Kondansatör(Meksefe)arızalı,
Ne yaparız? --İnce zımpara ile temizleriz.
-- Bujiler kurum bağlıyor, neden? --Ateşleme sisteminde arıza var.
Ne olur? --Normal ateşleme olmaz.(siyah duman)
-- Kullanma kılavuzuna göre araçta belli km. sonunda araçta hangi parçalar değiştirilmelidir? --Bujiler
--Platin
--Ateşleme sisteminde hangi ayarlar yapılır?--Buji ayarı
--Platin ayarı
--Avans ayarı
Tasarım ve Kodlama Espower Bilisim