İlkyardım Ders Notları

SÜRÜCÜLERLE İLGİLİ SAĞLIK YETERLİLİĞİ, UYGUN

OLMAYAN DAVRANIŞLAR VE RUHSAL DURUM 

SÜRÜCÜLER İÇİN SAĞLIK ŞARTLARI

2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu'na güre çıkarılmış yönetmelikte sürücülerde aşağıdaki şartların ve yeterliliklerin bulunması koşulu vardır. Çünkü iyi bir sürücü olabilmenin temel koşullarından birisi de sürücülerin bedensel ve ruhsal yönden sağlıklı olmasıdır. Aksi halde hem kendisi hem de çevresi için zararlı ve tehlikeli bir sürücü olacaktır.

GÖRME YETERLİLİĞİ

Monoküler görme yönünde genel olarak değerlendirme yapılır.

        (3) Tabip tarafından, bu Yönetmelikte belirtilen kriterlere göre sürücülüğe engel hali olmayanlara muayeneyi yapan tabip tarafından uygun rapor verilir. Bu Yönetmeliğe göre sürücülüğe engel hali tespit edilen veya hakkında karar verilemeyen sürücü adayı ilgili uzman tabip/tabiplere gönderilerek ilgili uzman muayenesi istenir ve verilecek rapor doğrultusunda işlem yapılır.

        (4) Raporlara karşı itiraz, raporun verildiği ilin Sağlık Müdürlüğüne yapılır. Sağlık Müdürlüğü tarafından, itiraz edilen branşla ilgili olarak en az 3 uzman hekimden oluşan bir kurulda sürücü adayının değerlendirilmesi sağlanır. Bu kurul raporuna göre işlem yapılır. Uzmanlar kuruluna da itiraz olduğu takdirde Sağlık Bakanlığınca belirlenecek bir kurul tarafından sürücü adayının değerlendirilmesi yapılır ve karar verilir. Verilen karar kesin olup itiraz hakkı yoktur.

        Göz muayenesine ilişkin esaslar

        MADDE 5 ? (1) Göz muayenesi açısından sürücü belgeleri aşağıda belirtildiği şekilde iki gruba ayrılır;

        a) Birinci grup: A1, A2, B, F, H.

        b) İkinci grup  : C, D, E, G.

        (2) Görme derecesi, iki gözü olanlarda;

        a) Birinci grup sürücülerde düzeltmeli veya düzeltmesiz olarak bir gözün görmesi 2/10 dan aşağı olmamak şartıyla her iki gözün görme derecesi toplamı 10/20 olmalıdır.

        b) İkinci grup sürücülerde düzeltmeli veya düzeltmesiz olarak bir gözün görmesi 6/10 dan aşağı olmamak şartıyla her iki gözün görme derecesi toplamı 14/20 olmalıdır.

        c)10/10 görme: gözlük veya kontakt lensle iyi aydınlık ortamda araçlarından 20 metre mesafeden 79 mm yükseklik x 50 mm genişlikteki şekil veya bir yazıyı okumalarını gerektirir.

        ç) Monoküler sürücülerde görme gücü gören gözde 10/10 olmalıdır.

        d) Gözlerin her ikisi birden kullanılıyor ise;

        1) Her iki gözde görme gücü toplamları 10 / 20 den daha az olan ve her iki gözün görme derecesi ayrı ayrı en az  0.5 olmayan (sağ göz 0.5 ve sol göz 0.5) sürücü belgesi alamaz.

        (3) Görme Düzeltmesi;

        a) Gözlükle düzeltme kabul edilir. Ancak araç kullanırken sürücü gözlüğünü takmak zorundadır.

        b) Kontakt lens ile düzeltme kabul edilir. Ancak araç kullanırken kontakt lenslerin takılması zorunludur.

        (4) Görme alanı;

        a) Santral 20 derece içerisinde  skotom olmamalıdır. Her iki gözde santral skotom olanlar, hiçbir sınıf sürücü belgesi alamaz. Tek gözde santral skotom olanlar ve bu maddenin ikinci fıkrasının (ç) bendindeki görme derecesine sahip olanlar monoküler sürücü belgesi alabilir.

        b) Periferik görme alanı; yatay düzlemde her iki gözde ayrı ayrı görme alanı 120 dereceden daha az olamaz. 120 dereceden daha az görme alanına sahip olanlar sürücü belgesi alamaz. İki gözden herhangi birinde 120 dereceden az görme alanı olanlara monoküler sürücü belgesi verilir. 

        c) Periferik görme alanı kayıpları; yatay düzlemde uzanan 3 veya daha fazla kayıp kümesi ya da herhangi bir uzunlukta ancak tek nokta genişliğinde, başkaca kayıp alana dokunmayan, yatay hattı kesen ya da yatay hatta dokunan, dik uzanımlı görme alanı kayıplarıdır.

        ç) Kabul edilmeyen santral görme kayıpları;

        1) Santral 20 dereceye kadar olan alanda küme şeklinde veya tek nokta tarzında kayıp olmamalıdır.

        2) Hemianopsi ya da kadranopsi uzantısı olan santral görme alanı kayıplarından, gece körlüğü, glokom, retinapati gibi organik ve ilerleyici tabiatta olan hastalıklarda görme alanı defektlerinde normal binoküler görme alanı şartı aranır. (Bu maddenin dördüncü fıkrasının (a) bendi uygulanır.) Homonium ya da bitemporal defektler-hemianopik ya da kadranopik defektler sürüş için güvenli kabul edilmez ve bu şahıslar sürücü olamaz.

        (5) Derinlik duyusu; iki gözü olanlarda normal olmalıdır. Monoküler olanlarda en az üzerinden bir yıl geçmiş olmalıdır.

        (6) Gece körlüğü olanlar gün doğumundan bir saat önce, gün batımından bir saat sonra araç kullanabilirler.

        (7) Renk körlüğü olanlar, herhangi bir koşul aranmadan sürücü olabilir.

        (8) Pitozis-Hemipitozis;

        a) Görme derecesi ne olursa olsun iki gözünde tam pitozisi olanlara sürücü belgesi verilmez. Tek taraflı pitozisi olup pupili kapalı kişiler monoküler gibi işlem görür.

        b) Monoküler veya binoküler kişilerde, ameliyatla düzeltilmiş veya ameliyatsız olarak hemipitozisi olanlarda, üst kapak kenarı primer pozisyonda iken pupillanın üst kenarına kadar iniyor, fakat pupilla alanını engellemiyorsa ve görme dereceleri ikinci maddeye uygun ise sürücü belgesi verilir.

        (9) Diplopi ve paralitik şaşılığı olanlara görme dereceleri ne olursa olsun sürücü belgesi verilmez. (monokülerler dahil) Diplopi tanısı konulduğu anda sürücünün sürücü belgesine el konulur.

        a) Grup 1 için; özellikli gözlükler veya kapama ile diplopi kontrol edilebiliyor ve sürücü sürme işlemi sırasında bunlara dikkat edebiliyorsa, 9 ay sonra kapama için monokülarite kriterine uymak koşulu ile ilgili merkez görüşü alınarak sürmeye devam edebilir.

        b) Grup 1 ve Grup 2 sürücü belgeleri için; tıbbi destek alınarak iyi bir fonksiyonel adaptasyon ve rehabilitasyon sağlanmış ise, durağan olan 9 aylık ya da daha fazla süreli diplopide, bu sürenin sonunda sürüşe izin verilebilir.

        c) Grup 2 sürücü belgesi için; diplopi geçmiyor veya rehabilite edilemiyor ise sürüş izni verilmez. Bir gözün kapatılarak araç kullanılması bu grup için söz konusu olamaz.

        (10) Şaşılığı mevcut olup da binoküler görmesi olan ve görme dereceleri bu maddenin ikinci fıkrasındaki şartlara uygun olanlara sürücü belgesi verilebilir.

        (11) Blefarospazm;

        a) Hafif  (1 dakikada 5 kez oluşan ) olduğu durumlarda tıbbi görüş doğrultusunda sürüşe devam edilebilir. Tek veya iki taraflı olduğu belirtilerek ilgili madde uygulanır.

        b) Orta derecede (1 dakikada 5-10 kez oluşan) ise, rehabilite edilemeyen diplopi gibi ilave durumlar olmadıkça, botilinum toksini kullanımı ile kontrolü kabul edilir.

        c) Ciddi (1 dakikada 10?dan fazla oluşan) blefarospazmda ara ara tedavi edilebiliyor olsa dahi sürüşe izin verilmez.

        (12) Katarakta, her bir grup için asgari standartlar mevcut olmak koşuluyla, tıbbi görüş doğrultusunda ve tıbbi kanaatte öngörülen aralıkta muayene ve kontrolleri yapılmak üzere bu maddenin ikinci ve üçüncü fıkralarındaki şartları taşımak kaydıyla sürüşe izin verilir.

İŞİTME YETERLİLİĞİ

Bir kulak normal (fısıltıyı 5 m.den duyar), diğer kulağı işitme cihazıyla imden duyuyorsa B sınıfı özel ve F sınıfı sürücü belgesi alabilirler

İşitme cihazı kullananlar ticari araç kullanamazlar, Al, A2, C, D, E, G sınıfı belge alamazlar

Kulağı işitme cihazı ile bile duymuyor, ancak bedenen ve ruhen sağlam, görme derecesi uygun olanlara H sınıfı sürücü belgesi verilir.

SİNİRSEL YE RUHSAL YAPI YETERLİLİĞİ

Sinir sistemini etkileyen hastalıklar sonucunda organlarında kontrol, koordinasyon ve denge yönünden trafik güvenliğini etkileyecek ölçüde bozukluk varsa sürücü olamazlar.

Hafif derecedeki bozukluklarda hekim raporu ile sürücü belgesi alabilirler,

2 ayağı felçli olanlar H sınıfı sürücü belgesi alabilirler

Sarası olanlar, ileri derecede ruhsal bozukluğu, ağır davranış bozukluğu olanlar, her türlü bunaması olanlar, alkol ve uyuşturucu bağımlısı olanlar, tedavisi devam edenler sürücü belgesi alamazlar

BEDENSEL ÖZÜRLÜLÜK VE DİĞER KOŞULLAR

Bas ve boynun dönmesi %50, beden hareketlerinde   % 75'ten fazla engellenme olmamalı

2 el baş ve işaret parmak hareketlerinin %75'ten fazla kaybında F,H sınıfı; 2 el bas parmağı yok ise ve fonksiyon kaybı fazla ise F sınıfı; bir elin başparmağı ve başka 2 parmağı yok ise A, B, H sınıfı;

2 bacağı dizden aşağı kesilmiş olanlar uygun protezli ise B,F,G sınıfı ; protezle fonksiyonel olamıyorsa H sınıfı

Eklem hareketlerinde %50'dereceden az kaybı olanlar F,H sınıfı; kaybı fazla olanlar H sınıfı sürücü belgesi alabilirler. Ayrıca,

İleri derecede kalp yetmezliği olanlar

Şeker hastalığı ağır seyredenler sürücü belgesi alamazlar

Daha  önce kalp  krizi  geçirenler,  ses kısıklığı,  konuşma bozukluğu, büyük organ nakli geçirenler ticari araç kullanamazlar.

ALKOL VE SÜRÜCÜLÜK

Alkol

Karayolları Trafik Kanunu  ve yönetmeliğe göre alkollü araç kullanmak yasaktır. Doğru olan düzenleme de budur.

Ancak özel araç sürücüleri 0,50 promili aşamamak koşulu ile alkol alabilirler:

büyük bira ,1 duble viski, votka, cin, kanyak, rakı 0,50 promili İçerir. Kandaki bu oranlar ikiye katlanırsa 10 kat daha fazla kaza riski vardır.

Resmi ve Ticari araç kullananlar kesinlikle alkol kullanamazlar.

Alkolün düzeyi İle sürücülük yeteneğindeki azalma birbiriyle bağıntılıdır. Kandaki alkol oranı yükseldikçe, denge, görme, işitme, dikkat, tepki ve kas kontrolünde azalma meydana gelir.

¦Ayrıca algılama, değerlendirme ve karar verme fonksiyonları da azalır.

Uyarıcı etkisiyle korkunun azalması, kendine aşırı güven, cesaret ve hız artısı görülürken uyuşturucu etkisiyle; refleks ve dikkatte azalma, yorgunluk ve uyku gözlenir.

Alkol ve sürücülüğün asla bir arada olamayacağı unutulmamalıdır.

UYUŞTURUCU KULLANIMI VE SÜRÜCÜLÜK 

Uyuşturucu; fazla rahatlık, dikkatin dağılması, refleks ve duyularda azalma meydana getirir.

Yönetmeliğe göre uyuşturucu alarak araç kullananlar belirlendiğinde ağır para ve hapis cezası verilir, sürücü belgesi geri alınır.

YORGUNLUK, UYKUSUZLUK 

Yorgun ve uykusuz araç kullanımı kazalara neden olmaktadır. Yönetmeliğe göre her sürücü, 24 saatte dinlenerek ( 3?4 saatte bir ) 9 saat; hiç dinlenmeden en fazla 4,5 saat araç kullanabilirler. Bunun 10. Ve 5. Saati yoktur. Çünkü insan organizmasının tahammül gücü bununla sınırlıdır.

EMNİYET KEMERİ VE KORUYUCU BASLIK 

Karayolları Kanunu na göre, şehirlerarası ve şehir içi yolda sürücüler ve önde oturan yolcular emniyet kemeri Takmak zorundadırlar. Emniyet kemeri kullanımı bir kazada kişinin çarpma sonucunda ölüm olasılığını % 50- 60 azaltır. Öncelikle baş ve göğüs yaralanmalarını, araçtan savrulmayı engeller . Emniyet kemerinin kullanıldığı durumlarda koltuklarda başın dayandığı başlık olmalıdır. Aksi halde kaza sırasında basın önce öne sonra arkaya hızlı hareketi boyun omurlarının kırılmasına neden olabilir.

Motosiklet ve motorlu bisiklet kullananlar koruyucu başlık (kask) ve gözlük, arkasındaki yolcu ise sadece başlık kullanmak zorundadır. Böylece kafa travmalarının etkileri azaltılmış olacaktır.

RUHSAL YAPI VE DAVRANIŞLARIN SÜRÜCÜLÜĞE ETKİSİ

insan toplumsal bir varlıktır, insanın beden ve ruh sağlığını etkileyen pek çok etmen vardır. Bunlar: kalıtım, fiziki çevre, biyolojik çevre ve sosyal çevredir. Buralardaki bir olumsuzluk kişiyi, doğal olarak sürücüyü de olumsuz olarak etkiler. Sağlık ; bireyin aklen , bedenen ve ruhen tam bir iyilik halidir seklinde Dünya Sağlık Örgütü'nce tanımlanmıştır. Bu tanımdan hareketle sürücülerin ruh sağlıkları da son derece önemlidir. Çünkü ruhsal yapı, tüm davranışlarını bu arada araç kullanımını da etkilemekledir. Biliyoruz ki, sürücüleri kural çiğnemeye iten bu ruhsal yapıdaki bozukluklardır. Ruh sağlığını "toplum kurallarına uygun davranmaktır." şeklinde tanımlayabiliriz. Ruhsal yapımız 3 bölümden oluşur 

İD : Doğuştan gelen içgüdüsel dürtülerden oluşur. Bu dürtüler: zaman, mekân, sınır tanımazlar. Öfke, sevgi ve nefret duygularını İçeririler. Emredici, sınır ve kural tanımaz bir yapıdır.

EGO : İnsanı kısıtlayan, engelleyen, cezalandıran bölümdür, isteyici, buyurucudur. İçgüdülerle dış dünya arasında denge kurar.

SÜPER EGO: İd ve ego arasındaki çatışmayı engeller, uzlaştırıcı ve dengeleyici bölümdür.

id ve egoda oluşabilecek bir bozukluk, ya asi, kural tanımayan sürücülerin ya da kağnı gibi giden, trafiği aksatan sürücülerin trafikte artmasına neden olacaktır, id ve egu eğer süper ego ile çatışırsa, bireyin ruh sağlığı bozulacaklar.

PAYLAŞMA , SAYGI , BENCİLLİĞİN SÜRÜCÜLÜKLE İLİŞKİSİ

Sürücüler yolları; diğer sürücülerle, yayalarla ve hayvanlarla paylaşmak gerektiğini hatırlayarak bencillikten kaçınmalıdırlar.

 Sürücülerde paylaşma duygusu, trafik kurallarına uymayı kolaylaştıracaktır. Yolların kullanımı, trafik kurallarına uyma  paylaşma ile birebir ilgilidir. Aksi davranışlar can ve mal kayıplarına neden olabilirler.

 Sürücüler, alkollü, yorgun, sinirli, bencil, dalgın ve uykusuz yola çıkarlarsa varacakları yerin can ve mal kayıplarının olduğu kaza yerleri olduğunu unutmamalıdırlar.

¦ Trafik paylaşmasını bilmeyi, başkalarına saygı göstermeyi ve bencillikten kaçınmayı gerektirir.